मी लहान असताना बिल आणि कर वेळेवर कसे भरायचे हे शिकवले गेले असते तर किती बरे झाले असते!
हा विचार तुमच्या मनात कधी आला आहे का ? किंवा तुमच्या पालकांनी तुम्हाला बजेट, बचत, क्रेडिट कार्ड आणि गुंतवणूक, गहाणखत, कर व्यवस्थापन, पगार वाटाघाटी आणि सेवानिवृत्ती बचतीची गणना करणे यासारख्या प्रगत विषयांची मूलभूत माहिती कधीही शिकवली नाही याची खंत कधी वाटते का ?
तुम्ही हे वाचत असताना, आम्हाला विश्वास आहे की तुम्हाला लहानपणापासूनच तुमच्या मुलाला पैशाबद्दल शिकवण्याचे महत्त्व समजले असेल.
तुमची मुलं तुम्हाला पाहत असतात. केवळ दयाळूपणा आणि सहानुभूतीच त्यांच्यावर प्रभाव टाकते असे नाही. ते हे देखील पाहतात की, तुम्ही तुमचे वित्त कसे व्यवस्थापित करता, चांगले किंवा वाईट?
तरीही, पैसा हा एक असा विषय आहे जो वारंवार पुरेसा लवकर शिकवला जात नाही - किंवा पुरेशा प्रमाणात - आणि त्यामुळे भविष्यातील पिढ्यांना आर्थिक निरक्षरतेचा सामना करावा लागतो.
याची कारणे भिन्न असू शकतात:
- पालकांना असे वाटते की या विषयात मुलांना रस निर्माण करणे खूप कठीण आहे.
- निषिद्ध वाटते.
- पालकांना असे वाटत नाही की त्यांना हा विषय त्यांच्या मुलाला शिकवण्याइतपत पुरेसा समजला आहे.
- पालकांना असे वाटत नाही की त्यांची आर्थिक स्थिती धडे देण्यासाठी पुरेशी आहे.
पैशाबद्दल तुमच्या मुलांशी योग्य संभाषण करणे महत्त्वाचे आहे.
आर्थिक शिक्षण केव्हा सुरू करायचे याचा विचार करत असाल तर त्यासाठी वय निश्चित केलेले नाही; परंतु, जितक्या लवकर तुम्ही त्यांच्याशी पैशाबद्दल बोलू लागाल, तितक्या लवकर त्यांना आयुष्यात चांगल्या आर्थिक सवयी लागतील.
तुमच्या मुलांचा आर्थिक साक्षरतेचा पाया विकसित करण्यात मदत करण्यासाठी वयोगटानुसार विभागलेले काही आर्थिक विषय आणि क्रियांविषयीची माहिती येथे आहे:
३ ते ७ वयोगटातील तुमच्या मुलांना पैशाबद्दल कसे शिकवायचे ?
- नाण्यांबद्दल सर्व काही: तुमच्या मुलासोबत पैसे मोजण्यात थोडा वेळ घालवा. त्यांना वेगवेगळ्या नाण्यांचा आणि रुपयाच्या रकमेचा अर्थ समजावून घेण्यात मदत करा. त्यांना प्रत्येकाचे मूल्य आणि मूलभूत गणितात नाणी कशी वापरायची ते शिकवा.
- पिग्गी बँक भरा : सुटे पैसे मिळवणे हा खेळ बनवा. भत्ता देणे सुरू करा. हळूहळू तयार होणार्‍या शेल्फवर बँक ठेवल्याने ते पैसे कसे वाचवू शकतात हे दाखवू शकता.
- गरजा आणि इच्छा: ‘नाही’ म्हणणे एका विस्तृत चित्राचा भाग बनवा. जेव्हा तुमचे मूल नाराज असेल तेव्हा गरज आणि इच्छा यातील फरक हा संभाषणाचा विषय बनवा. कारण तुम्ही त्यांना हवे असलेले काहीतरी नाकारले आहे. तुम्ही तुमच्या मुलाला 'नाही' म्हणत नाही कारण तुम्हाला त्यांना अस्वस्थ बघायचे आहे, तुम्ही तुमच्या मुलाला 'नाही' म्हणत आहात कारण ती फक्त इच्छा आहे, गरज नाही.
- रोप दत्तक घेणे आणि त्याची काळजी घेणे: तुमच्या मुलाला बागेच्या तुकड्याची किंवा घरातील रोपाची जबाबदारी द्या. दररोज एखाद्या गोष्टीची काळजी घेतल्याने तुम्ही बचत आणि गुंतवणुक यासारख्या सवयीमुळे कालांतराने एखाद्या गोष्टीची काळजी घेता तेव्हा काय होते हे समजण्यास मुलांना मदत होऊ शकते.
७ ते ११ वयोगटातील तुमच्या मुलांना पैशाबद्दल कसे शिकवायचे?
- त्यांच्या इच्छेनुसार एक कला तयार करा: तुमच्या मुलाला ते विकत घ्यायच्या असलेल्या वस्तूंचे चित्रण करणारे कोलाज काढायला, रंगवायला किंवा बनवायला सांगा. त्यांना कलाकृतीमधील विशिष्ट गोष्टीसाठी बचत करण्यास प्रारंभ करण्यासाठी प्रोत्साहित करा ज्यासाठी ते प्रयत्न करू शकतात. विलंबित समाधानाचे बीज रोवणे हाच येथील धडा आहे. त्यांना दाखवून द्या की या क्षणी तुम्हाला जे हवे आहे ते विकत घेण्याचा मोह होत असताना, त्यासाठी काम केल्यानंतर तुम्हाला हवे असलेले काहीतरी मिळवणे अधिक चांगले आहे.
- सुपरमार्केट ट्रिप मजेदार करा: तुमच्या तरुणांना बजेट द्या आणि त्यांना सुपरमार्केटमध्ये जाण्यासाठी आणि आवश्यक वस्तूंची यादी खरेदी करण्याचे आव्हान द्या. तुमच्या बजेटमध्ये राहून दर आठवड्याला तुमच्या यादीतील प्रत्येक गोष्ट कशी खरेदी करायची ते शोधण्यासाठी त्यांना सांगा.
- त्यांच्यासोबत सिम्युलेशन गेम खेळा: सिम्स, लाइफ आणि मोनोपॉली ही सिम्युलेशन गेमची उदाहरणे आहेत जी त्यांना लो-स्‍टेक परिस्थितीत कठीण आर्थिक निर्णय घेण्यास प्रवृत्त करू शकतात.
११ ते १३ वयोगटातील तुमच्या मुलांना पैशाबद्दल कसे शिकवायचे?
- त्यांना बँकेत घेऊन जा: तुमच्या मुलासाठी तुमच्या वित्तीय संस्थेमध्ये बचत खाते उघडण्याचा विचार करा. अनेक बँका तुमच्या नावावर मुलांची सुरुवातीची खाती ऑफर करतात, ज्यामुळे तुम्ही त्यांचा मागोवा ठेवू शकता. मुलांना पैशांच्या व्यवस्थापनाविषयी शिकवण्यासाठी डिझाइन केलेल्या आभासी बँक सेवा देखील आहेत. दैनंदिन आधारावर त्यांची खाती कशी हाताळायची हे शिकवण्यासाठी तुमच्या मुलांसोबत काम करा.
- चक्रवाढ व्याजाची जादू: तुमचे बचत खाते किंवा चक्रवाढ व्याज मिळणारे दुसरे कोणतेही खाते असल्यास , तुम्ही पैसे कसे कमावता आणि तुम्ही ते खात्यात का टाकता हे तुमच्या मुलाला सांगा. तुम्ही ते कशामुळे उघडले? त्या पैशासाठी तुमची योजना काय आहे? त्यांना ते गणित दाखवा जे दर्शवते की तुम्ही पैसे भरल्यास किती पैसे कमावण्याची अपेक्षा आहे. दैनंदिन आधारावर त्यांची खाती कशी हाताळायची हे शिकवण्यासाठी तुमच्या मुलांसोबत काम करा.
- क्रेडिट कार्ड म्हणजे रोख रक्कम नव्हे: अनेक क्रेडिट कार्ड कंपन्या १३ वर्षांपेक्षा कमी वयाच्या मुलांना क्रेडिट कार्डचे अधिकृत वापरकर्ते बनण्यास परवानगी देतात. जर तुमच्याकडे आधी कार्ड नसेल, तर आता तुमच्या मुलाला क्रेडिट कार्डची मूलभूत माहिती शिकवण्याची वेळ आली आहे. व्यक्ती रोख रकमेऐवजी क्रेडिट कार्ड वापरून देय का निवडतात ? क्रेडिट कार्ड वापरणे केव्हा योग्य आहे? तुम्ही तुमच्या स्वतःच्या कार्डवर तुमच्या मुलाची अधिकृत वापरकर्ता म्हणून नोंदणी केली असल्यास, तुम्ही त्यांच्यासोबत स्थापित केलेल्या नियमांची अंमलबजावणी करून या शिकवणींना बळकटी देण्याची खात्री करा.
तुमच्या मुलांना पैसे कसे वाचवायचे हे शिकवणे सुरुवातीला कठीण वाटू शकते. परंतु, आपण या क्रियाकलापांचा प्रयत्न केल्यास, आपण आपल्या मुलाची पैशाची समज आनंददायक आणि सुलभ बनवू शकता.
'माहिती'मध्ये गुंतवणूक ही एक शहाणपणाची गुंतवणूक आहे जी सुंदर पैसे देते. त्यांच्या भविष्याचा भक्कम पाया तयार करा.
लक्षात ठेवा, तुम्ही तुमच्या मुलाशी पैशाबद्दल बोलण्यासाठी कोणतीही पद्धत वापरा, सर्वात महत्वाची गोष्ट आहे संभाषणाची सुरूवात करणे.
